Na foto: O entrevistado, Enrique
Lister (fillo), catedrático xubilado da Universidade de
Poitiers-Francia.
Resumo dumha interesante entrevista realizada a Enrique
Lister (fillo). 9 de Maio de 2007. "A Nosa Terra". Número 1.265.
[Premer nas fotos para aumentar o seu tamaño]
"O LEGADO DE LISTER ONDE TEN QUE ESTAR É EN GALIZA". É unha
parte pequena da súa importante historia. Estou disposto a traballar coa
Xunta para tentar xuntar todo o seu legado, que aínda está bastante
disperso e non totalmente catalogado. O que posuímos eu e os meus irmáns
está á disposición dos galegos. Hai que ver se se restaura a súa casa,
ou onde é mellor instalalo. Hai que ter en conta que o internacionalismo
de Líster, o ser xenreral de catro exércitos en catro países, non lle
priva de ser profundamente galeguista"
Director do
Departamento de Estudos Eslavos da Universidade francesa de Poitiers,
historiador e filólogo, Enrique Lister ten múltiplas facetas, todas elas
interesantes para ser entrevistado. Pero, nesta ocasión reproducimos un
anaco de conversa da que falamos do seu pai, o xeneral Líster, e das
vivencias ao seu carón, logo de participar nunha homenaxe que lle
ofreceron na súa terra natal.
Que supuxo para vostede o ser fillo de Henrique Líster?
Ser fillo de alguén cunha personalidade tan forte e tan marcada non
influíu negativamente, moi ao contrario. As relacións de fillo a pai
nunca foron conflitivas porque Líster nunca tentou impornos nada na nosa
educación. Para el non existía iso de que hai que facer, tes que
facer... El predicaba co exemplo e mostrábanos o xeito de comportarnos,
coherente e exemplar en todas as circunstancias.
--O escritor
Segi Pamiés, fillo de López Raimundo, e o fillo de Santiago Carrillo,
tamén dirixentes do PCE, teñen falado e escrito sobre o trauma que
padeceron ao ter que mudar non só de país senón de apelido, non sabendo
moi ben quen eran.
O meu caso é aínda máis complicado. Nacín en
Moscova no 1941, dous días despois comezou a guerra. No 1944 o meu pai
pasou a ser xeneral do exército polaco. Unha lei dicía que todos os
membros do exército polaco e as súas familias eran, automaticamente,
cidadáns polacos. Desde o 1946, en que chegamos a París, até o 1950 eu
fun apátrida. Botáronos de Francia e fómonos vivir a Hungría. Logo a
Checoslovaquia. Isto supuxo aprender unha nova lingua, afrontar unha
nova realidade. O meu pai axudounos moito porque sempre nos inculcou que
o primeiro que había que facer era aprender a lingua do país, os seus
costumes, respectar as tradicións... Tiven a nacionalidade checoslovaca,
volvín á URSS realizar os meus estudos. Logo tiven a nacionalidade
cubana. Despois a española e, agora teño a nacionalidade francesa. Até o
1977 levei o nome de Enrique López pero eu sempre souben quen era e
quen era meu pai, ao contrario doutras testemuñas. Eu creo que hai moito
conto. Para min a vida que levei non foi un problema, ao contrario.
Cantas línguas fala hoxe?...
Ben seis linguas. Outras moitas, como o galego, compréndoas, léoas...
A GALIZA DO XENERAL LISTER
Cando soubo vostede que existía Galiza?
Antes de saber que existía España souben que existía Galiza. Estaba
presente nas conversas co meu pai. Pasaba moitas noites falándonos de
Galiza e mostrándonos, por exemplo, o libro Galicia Mártir, de Castelao,
e traducíndonos o que alí poñía. Tamén nos falaba constantemente da súa
aldea, da sua xuventude, das súas aventuras, da cultura... Pero sempre
era Galiza, non era España.
Pero Castelao non era comunista.
Eu pensei toda a vida que Castelao era membro do partido porque meu pai
falaba del con tanta devoción, con tanto amor, que non podía nin
imaxinar que non fose do Partido. Falaba del o mesmo que falaba dos
membros máis queridos do PCE.
O partido estaba omnipresente nas súas vidas. Cando Líster racha co PCE, como o viviron?
A ruptura, coma todas, foi un proceso. As contradicións non xorden no
PCE no sesenta e oito como afirman moitos. Estou capacitado para dicir,
por que a partires dos 16 anos o meu pai falaba estes asuntos comigo,
que viñan moi de atrás. A ruptura non foi pola chegada dos tanques rusos
a Checoslovaquia. Se non fose iso tería sido outtra circunstancia. As
diferenzas máis claras comezaran dez anos atrás. Tamén hai que ter en
conta que no estranxeiro foron moitos os membros do PCE que seguiron a
meu pai, o que posibilitaba manter relacións e lle daban mesmo soldez á
súa postura.
Pero Líster estaba sobre todo enfadado con Carrillo.
Si, pero este enfado viña xa de cando rematou a guerra. A gran
discusión entre Carrillo e Líster xurdiu pola loita guerrilleira. Non é
que Líster fose un extremista que quixese manter a metralleta entre os
dentes desde finais da guerra até a Transición. El afirmaba que cando un
partido se pronuncia pola loita armada está na obriga de enfocar todas
as forzas, humanas e materiais, no proxecto. Se se fai, como defendía
Carrillo, para presionar os socialistas e a opinión pública mundial é un
acto criminal, pois enviábase á morte a moitos militantes nunha
estratexia que non tiña ningunha perspectiva de futuro. Líster defendía
que non se podían manter as dúas posturas á vez. Que a loita armada non
se podía manter como complemento doutras políticas.
LISTER E CARRILLO
Segundo denunciaban guerrilleiros como O Piloto, o PCE deixou abandonados moitos militantes.
Existía o mito de que era o PCE quen dirixía e controlaba toda a
guerrilla. Era mentira. Había outros moitos grupos como os socialistas
ou os anarquistas e, outros, que non lles quedou máis remedio que
botarse ao monte. O repregamento dos guerrilleiros a Francia decretada
por Carrillo sen tomar antes as medidas axeitadas foi un acto totalmente
criminal. A xente non podía volver á cidade porque estaban queimadas,
quedar no monte tampouco por que non tiñan axuda... Aínda por encima, o
partido consideraba indisciplinados os que se vían na obriga de seguir
loitando para sobrevivir.
Por que o PCE tomou esa decisión?
Carrillo inventou a andrómena de que foi unha orde de Stalin. Iso é
unha aberración. A razón é moi simple: Stalin nunca daba ordes dese
tipo, era demasiado fino, demasiado intelixente. Que nunha conversa
podía suxerir que había que procurar fórmulas... combinar... Puido ser.
Pero Stalin era un ex seminarista ortodoxo e por onde pasa un
seminarista ortodoxo, un xesuíta non ten nada que facer. Stalin nunca
daba unha orde directamente, nunha pillaba os dedos. Carrillo inventou o
de que Stalin dera a orde para que a dirección do partido acatase a súa
proposta.
Existía xa un pacto do PCE...
Existía, e vai ti saber cal era verdadeiramente ese pacto.
A Nosa Terra, en 1946, xa falaba dun pacto para a restauración
borbónica no fillo de Don Juan, arremetendo contra o PCE, entre outros,
por ese pacto.
Ese foi o problema. Como o foi a ilegalización
do PCE en Francia, episodio fundamental ao que Carrillo, Dolores
Ibarruri e Fernando Claudín lle dedican nas súas memorias só unhas
liñas, cando foi algo fundamental para a súa política. A ilegalización
do PCE en Francia non foi unha peripecia ao abeiro da guerra de Corea e
da posibilidade dunha III Guerra Mundial. A OTAN crease en 1949.
Portugal propón que sexa admitida España. Pero non o é... Pero os
aliados non poden ir á construcióndunha forza política en Europa sen
incluír a Península Ibérica, con Canarias, o Sáhara... Os americanos
procuran un truco, España non entra na OTAN per nós asinamos un tratado
bilateral. Pero en España, segundo a propaganda estase a desenvolver
unha loita guerrilleira potentísima. Os fascistas, para manterse, tamén
magnifican esta loita. Nesa atmosfera dun movemento armado en moitos
puntos do país, dirixido polos comunistas desde Francia... había que
combater ese movemento por parte da OTAN, Pero para liquidalo era
preciso liquidar a base loxística, que estaba en Francia e que era o
PCE. Instalar as bases armadas nun país infesto pola guerrilla comunista
era unha loucura... Por iso liegalizaron o PCE en Francia e lles
fixeron ver que estaba baixo control. Por iso desapareceu a loita
guerrilleira. Os servizos secretos estadounidenses seguramente tiñan
información de dentro do partido. A ilegalización podía tamén ser a
desculpa interna para acabar coa loita guerrilleira. Demasiadas
coincidencias...
Despois veu a política do PCE de reconciliación nacional...
E Líster nunca estivo contra a reconciliación dos españois senón en
contra de como o deseñou Carrillo. Foi unha claudicación por parte do
PCE de continuar cunha política de transformación social en España. Por
outra parte, a Líster e a Carrillo separounos a interpretación que cada
un realizou da revolución cubana. Líster viuna con esperanza, non así
Carrillo. Polo demais, existiu unha interpretación abusiva por uns e
outros polos lazos que unían a Líster co Che Guevara. Existía amizade
verdadeira e admiración mutua. Carrillo acusaba a Líster de apoiar o
Che, cando Líster o admiraba pero non estaba de acordo coa súa teoría da
focalización. Aínda así, acusaban a Líster de esquerdista e de
partidario da loita armada...
Veu logo a Transición...
E Líster analizou que aquela política impulsada por Carrillo
significaba a desaparición do PCE. Moitos non o crían, pero a realidade
non mente.
Hai posibilidade de que o legado de Henrique Líster veña para Galiza?
O legado de Líster onde ten que estar é en Galiza. É unha parte pequena
da súa importante historia. Estou disposto a traballar coa Xunta para
tentar xuntar todo o seu legado, que aínda está bastante disperso e non
totalmente catalogado. O que posuímos eu e os meus irmáns está á
disposición dos galegos. Hai que ver se se restaura a súa casa, ou onde é
mellor instalalo. Hai que ter en conta que o internacionalismo de
Líster, o ser xenreral de catro exércitos en catro países, non lle priva
de ser profundamente galeguista. Comentaba, por exemplo, así aparecen
nas memorias, como o seu enfado con Ernest Hemingway ven porque lle di
que non é español. Cando o escritor pensa que ten a grande exclusiva,
Líster dille que é galego e o xornalista enfadase todo.
--Da Entrevista realizada a Enrique
Lister (filho), na actualidade catedrático na Universidade de Poitiers. 9 de Maio de 2007. "A Nosa Terra". Número 1.265
Foto 1 [ Enrique Lister-fillo]. Foto2
[foto do arquivo do abc dun acto de homenaxe ao batallón galego do V
Reximento, presidido polo xeneral Lister no frente de Madrid: A
LIBERACIÓN NACIONAL DE GALIZA ESTÁ NO TRUNFO DAS NOSAS ARMAS"]. Foto 3 [O xeneral Lister]. Foto 4 [Os camaradas Lister e Luís Soto na manifestación do Día da Patria Galega de Galiza Ceive-OLN en Compostela-1979]. Foto 5 [O xeneral Lister e o camarada Manuel Barros, un dos fundadores do noso partido, o PCPG]
